۱- خطبه

اَلْحَمْدُ للهِ وَ الصَّلاةُ وَالسَّلامُ عَلَی رَسُولِ اللهِ وَ عَلَی آلِهِ آل الله لَا سِیمَا عَلَی بَقِیةِ اللهِ رُوحِی وَاَرْوَاحُ الْعَالَمِینَ لِتُرَابِ مَقْدَمِهِ الْفَدَاءُ وَ اللَّعْنَةُ الدَّائِمَةُ عَلَی اَعْدَائِهِمْ اَجْمَعِینَ مِنَ الْآنِ اِلَی قِیامِ یوْمِ الدِّینِ.

۲- عبارت قرانی آغازین (سوره مبارکه زلزله)

«اَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ، بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ، إِذَا زُلْزِلَتْ الْأَرْضُ زِلْزَالَهَا، وَأَخْرَجَتْ الْأَرْضُ أَثْقَالَهَا، وَقَالَ الْإِنسَانُ مَا لَهَا،. یوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبَارَهَا، بِأَنَّ رَبَّک أَوْحَى لَهَا، یوْمَئِذٍ یصْدُرُ النَّاسُ أَشْتَاتًا لِیرَوْا أَعْمَالَهُمْ، فَمَنْ یعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیرًا یرَه، وَمَنْ یعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یرَه»(زلزله)

۳- اهمیت دادن فوق العاده اسلام به مسأله «مبدأ و معاد»

بحث ما درباره‌ی عالم قیامت و این‌که چگونه قیامت بر پا می‌شود و از مسائل جدّی اسلام و قرآن است، چیزهایی که زیاد به آن توجّه شده در قرآن‌مجید «مبدأ و معاد» است، در اسلام هم به این مسأله به وسیله‌ی روایات و پیشوایان اسلام به مبدأ و معاد زیاد تکیه شده است، حتی در بعضی از آیات این چنین مسأله مطرح شده که می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَالَّذِینَ هَادُوا وَالنَّصَارَى وَالصَّابِئِینَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیوْمِ الْآخِرِ»، کسی که از این گروه ایمانِ به خدا بیاورد و به روز آخر که همان روز قیامت است. «وَلَا خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَلَا هُمْ یحْزَنُونَ»(بقره/۶۲) درباره‌ی این آیه بحث زیادی است که فعلاً مقتضی آن بحث نیست ولی آن دو چیزی که خیلی خدای‌عزیز به آن اهمیت داده، ایمان به خدا و روز قیامت است.

۴- چگونگی پایان یافتن دنیا و آغاز صحنه قیامت

روز قیامت از این سوره‌ی مبارکه استفاده می‌شود که زمین وقتی‌که آن زلزله‌ی عجیب و آن تکان عجیب به آن وارد شد که در هفته‌ی گذشته درباره این سوره مطالب زیادی عرض شد، مطالبی درباره‌ی سوره زلزله گفتم و امروز مربوط به چگونگی پایان این کره‌ی‌زمین

۴.۱- ویژگیهای عصر ظهور و سر آن‌جام آن

و این‌که دنیا بعد از ظهور حضرت بقیةالله یک وضعِ بهتری پیدا می‌کند از نظر معنوی و زندگی، چون وقتی علم و صنعت پیشرفت کرد و با معجزات توأم شد، معجزاتی که از ناحیه‌ی حضرت بقیةالله ارواحنافداه پیش می‌آید؛ یعنی آب و هوای دنیا عوض می‌شود که حتّی همین سوره‌ی مبارکه‌أی که تلاوت کردند این سوره درباره‌ی قیامت صغری هم می‌گویند هست و تفسیر شده که چون از موضوع بحث ما خارج است فعلاً در آن ارتباط عرضی نمی‌کنم. ولی وقتی دنیا پُر از عدل و داد شد، دنیا یک حاکم مقتدرِ دانایی بر آن حکومت کرد، بر دنیا علم و صنعت و هنر سایه افکند، بر دنیا عدالت و تساوی و بلکه مواسات و مساوات حاکم شد طبیعتاً یک زندگی بسیار خوبی مردم برای یک مدّتی خواهند داشت ولی از نظر طبیعی دنیا رو به زوال است؛ یعنی

۴.۲- شرایط حیات در روی کره زمین طی چند صدمیلیون‌سال پس از صور اول از بین می رود

آن‌چه که ما در الان می‌بینیم که وسیله‌ی زندگی خوب ما است، مثل نور خورشید، مثل آب و هوای خوب، یک مدّتِ زمانی البتّه نه مدّت کوتاه، یک مدّت حدود چند صدمیلیون‌سالی وقتی‌که عمر کرد کره‌ی‌زمین، خورشید کم‌کم نورش را از دست می‌دهد، کم‌کم آب زمین خشک می‌شود، کم‌کم کوه‌ها خُرد می‌شوند که تعبیر قرآن این است، مانند پشم‌زده شده، کوه‌ها راه می‌افتند، یعنی یک کوه بلندی که این در اثر آب و هوا و نور خورشید بر سر پا ایستاده وقتی‌که این‌ها را از دست داد، تفتیده می‌شود، خشک می‌شود، خُرد می‌شود، «وَتَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَهِی تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ»(نمل/۸۸)، مانند ابر همان‌طوری که ابر جابجا می‌شود کوه‌ها جابجا می‌شود

۴.۳- زمین کاملاً مسطح می گردد و تمام خلائق از زمان حضرت آدم تا آخر دنیا به پای میز محاسبه الهی حاضرمی شوند

و خلاصه همان‌طوری که هفته‌ی گذشته اشاره کردم کوه‌های بلند در میانِ گودال‌های دریا با آن زلزله‌ی عجیبی که تمامِ کره‌ی‌زمین را شامل می‌شود می‌شکند، خُرد می‌شود کوه‌ها و در میان گودال ها پُر می‌شود و زمین یک وسعتِ این‌طوری پیدا می‌کند که الان اگر یک ربعِ زمین قابل سکونت است، تمام زمین قابل سکونت و بلکه قابلِ ایستادن در آن خواهد شد. و تمامِ مردمی که از لحظه‌ی ایجاد حضرت آدم تا به آخر دنیا بوده‌اند، همه‌ی این‌ها باید در این کره‌ی‌زمین در مقام محاسبه و در مقام قیامت و «یوم‌الدین» بایستند و جواب بدهند.

۴.۴- قبل از بر پایی قیامت هنوز مردم در زمین زندگی می کنند اما با مشکلات طبیعی، که ناگهان در صوردمیده می شود

امّا قبل از این‌که دنیا از قابلیت برای زندگی و حیات برسد قبل از آن، هنوز مردم روی کره‌ی‌زمین زندگی می‌کنند، هنوز مردم می‌توانند ولو با مشکلات طبیعی در کره‌ی‌زمین باشند، ناگهان، «بَغتةً»(زخرف/۶۶)، (محمد/۱۸)، وقتی‌که خدا مصلحت بداند در "صور" دمیده می‌شود،

۴.۵- خصوصیات ظاهری صور

صور را در روایات این‌طور گفته‌اند؛ هیچ مشکلی هم از نظر عقلی و از نظر فکری ندارد ولی به شرط آن‌که با توضیحی که من می‌دهم و روایات فرموده‌اند خوب دقّت کنید. یک صدایی بلند می‌شود که آیه‌ی شریفه می‌فرماید: «فَإِذَا نُفِخَ فِی الصُّورِ»(حاقه/۱۳)، وقتی‌که در صور دمیده می‌شود، امام علیه‌الصلوةوالسلام صور را تشبیه کرده‌اند به شاخ گاوی که یک سرش باریک و یک سرش باز، تشبیه به همین بلندگوهای ما، البتّه نه بلندگوی کوچک یک بلندگویی که تمام زمین را احاطه می‌کند،

۴.۶- خصوصیات ویژه صور، لطفی است در حق مردم

صدایی از آن بیرون می‌آید، علّت این صدا و دفعی بودن این کار به خاطر این است که دیگر عزیزان مرگِ عزیزان را نبینند، وقتی زلزله می‌شود یک مشکلی که همه را ناراحت می‌کند این است که وقتی یک نفر زیر آوار می‌آید این طبعاً عزیزانش در خارج این خانه دارند جنازه‌ی او را در می‌آورند و با جنازه‌ی قطعه‌قطعه شده‌ی او برخورد می‌کنند درست است که آن شخص متوفی زودتر راحت شده، خیلی بهتر از این است که در بستر مرض ماه‌ها بیفتد و عزیزانش رنج ببرند، با یک سنگی که از سقف به سرش خورده راحت شده ولی بازماندگان ناراحت هستند، امّا اگر دفعتاً تمام مردم، تمام یک فامیل مثلاً در یک زلزله از بین بروند، کسی ناراحت آن‌چنان نمی‌شود، اگر زلزله‌ای که بوجود بیاید البته آن زلزله‌ای که در آیه‌ی شریفه هست زلزله‌ی دوّم است، اگر در ضمنِ صدای اولی که بوجود می‌آید همه با هم بمیرند هیچ‌کس در عزای هیچ‌کس متأثر نیست، همه مرده‌اند،

۴.۷- با دمیده شدن در صور هر کس از جنس بشر چه در زمین باشد یا آسمان می میرد، بجز آنآن‌که خدا می خواهد

«فَصَعِقَ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ وَمَنْ فِی الْأَرْضِ»، هر کس از جنس بشر در آسمان‌ها است، در زمین است، در آسمان‌ها همان‌هایی هستند که در آسمان چهارمند که صلحا‌ء و صدیقین و شهداء و انبیاء و کسانی که بندگی خدا را می‌کنند، «وَمَنْ یطِعْ اللَّهَ وَرَسُولَهُ»، این‌ها هم این صدا را می‌شنوند، چون اعلامی است که باید از این لحظه سفره‌ی کره‌ی‌زمین برچیده شود و حیات از روی کره‌ی‌زمین از بین برود، «وَنُفِخَ فِی الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ وَمَنْ فِی الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شَاءَ اللَّهُ»(زمر/۶۸)، که ظاهراً «إِلَّا مَنْ شَاءَ اللَّهُ»، همان پنج دسته‌ای هستند که در جلساتِ قبل برایتان عرض کردم. که پنج دسته در آسمان چهارم در یک زندگی راحتی، بهشتی که بین بهشت خُلد است و زندگی مرّفه دنیا است آن‌جا زندگی می‌کنند، بنابراین «صَعِقَ» را هم امام علیه‌الصلوةوالسلام می‌فرماید: به معنای مُردن است، همه می‌میرند، این صور وقتی دمیده می‌شود، حیات از روی کره‌ی‌زمین برچیده می‌شود.

۴.۸- بعد از به صدا در آمدن صور اول همه می میرند اما نابود شدن کامل شرایط حیات از روی کره زمین سالهای زیادی بطول می انجامد

ممکن است بعضی فکر کنند که اگر بشر بماند خودبخود هر که قوی‌تر است بیشتر می‌ماند و هر که ضعیف‌تر است در اثر از بین رفتن نور خورشید و از بین رفتن آب های زمین خوب طبعاً انسان طبیعتاً می‌میرد، نه، خدا دوست ندارد، خدای‌مهربان، خدای‌عزیز، خدایی که مهربانی اش شامل همه‌ی مردم حتّی کفّار و حتّی اشقی‌الاشقیا‌ء می‌شود دوست ندارد که یک عدّه‌ در عزای یک عدّه بنشینند و عزاداری کنند و تدریجاً در مقابل چشم‌شان دوستانشان از بین بروند. و لذا «وَنُفِخَ فِی الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ وَمَنْ فِی الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شَاءَ اللَّهُ»، آن «مَنْ شَاءَ اللَّهُ» هم آن کسانی که خدا آنها را می‌خواهد که از این صدا و از این فریاد و از این صدای کشنده محفوظ باشند، آن‌ها در کره‌ی‌زمین نیستند چون خود آیه‌ می‌فرماید: «فَصَعِقَ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ وَمَنْ فِی الْأَرْضِ»، در آسمان چهارمند، در آسمان پنجمند، مثل حضرت عیسی، مثل آنهایی که شهید شده‌اند، «وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یرْزَقُونَ»(آل‌عمران/۱۶۹) یا «وَمَنْ یطِعْ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُوْلَئِک مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیهِمْ مِنْ النَّبِیینَ وَالصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِینَ وَحَسُنَ أُوْلَئِک رَفِیقًا»(نساء/۶۹)، پس همه می‌میرند، سال‌ها، زمان‌ها می‌گذرد که کره‌ی‌زمین کم‌کم آبش را از دست می‌دهد، «وَإِذَا الْبِحَارُ سُجِّرَتْ»(تکویر/۶)، کوه‌ها درهم کوبیده می‌شود؛ یعنی این‌ها زمان می‌خواهد، خورشید نورش را از دست می‌دهد، حالا چرا ما باید برگردیم به این دنیایی که نه آب دارد، نه هوا دارد؟! فشار گرما آن‌چنان عجیب است که انسان به مجرّد ایستادن تمام آب بدنش عرق می‌شود وضع عجیبی دارد روز قیامتی که در کره‌ی‌زمین برپا می‌شود، مردم بیایند از همان لباس‌هایی که داشتند، از همان بدنی که داشتند استفاده کنند، "معادِ جسمانی" از مسلمیات اسلام است،

۴.۹- بعد از به صدا در آمدن صور اول زمین برای مدتهای زیادی خالی از سکنه است

تمام مردمِ مرده‌اند، خدای‌تعالی می‌فرماید: «لِمَنْ الْمُلْک الْیوْم»، خودش جواب به خودش می‌دهد «لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ»(غافر/۱۶)، اهل عذاب در عذابند و اظهار وجود نمی‌توانند بکنند، اهل معنا و اولیاءخدا در آسمان چهارمند، در بهشتِ آسمان چهارم زندگی می‌کنند، در کره‌ی‌زمین نیستند، افراد متوسط شیعیانی که یا مستضعفینی که اینها از دار دنیا رفته‌اند، بدن خاک شده، استخوان‌ها پوسیده، ارواح هم در اغمای فوق‌العاده‌ای که اصلاً چیزی متوجّه نیستند قرار گرفته‌اند لذا هیچ جوابگویی ندارد خدای‌تعالی، وقتی‌که می‌فرماید: «لِمَنْ الْمُلْک الْیوْم»، ای بشری! که زمین خدا را تقسیم کرده بودی و حتّی جزایر وسط آب را هم سرش دعوا داشتی و در اختیار خودت باصطلاح خودت گرفته بودی حالا مُلک و سلطنت با کیست؟ یک مدّتی این‌طوری است، «لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ».

۵- معاد جسمانی (آغاز صحنه قیامت)

وقتی‌که کره‌ی‌زمین آماده شد برای جمع شدن بشری که در کره‌ی‌زمین لااقل نسل حضرت آدم در کره‌ی‌زمین بوده‌اند، دیگر آب و باتلاق و کوه‌های سنگی که اسباب زحمت باشد ندارد،

۵.۱- صدای دوم صور حیاتبخش است

در یک چنین وضعی دو مرتبه ناگهان صور دمیده می‌شود، این صور برخلاف صور قبلی، برخلاف بوق قبلی "هشداردهنده" است، حیات‌بخش است، بعضی گفته‌اند صدای نازنینِ علی‌بن‌ابیطالب حالا یا شبیه تُن صدای ایشان یا صدای خودشان در صور دمیده می‌شود باز اهل آسمان‌ها هم می‌شنوند، همه‌ی مردمی که در قبرها بدنشان پوسیده اعمّ از شهدا‌ء و صدیقین و صالحین مگر انبیاء که بدنشان را با خودشان به آسمان برده‌اند همه‌ی اینها می‌آیند به سراغ بدن‌هایشان، بیدار می‌شوند، پروردگارمتعال در قرآن مَثل این برنامه را گاهی به بیدار شدن اصحاب کهف و گاهی به زنده شدن الاغ عُزیر بیان کرده، اصحاب کهف بلند شدند، نمی‌دانند سیصدسال از عمر خوابشان گذشته، عُزیر صدسال مرده بود ولی زنده شدن خودش را که ندید همان‌طوری که اصحاب کهف هم بیدارشدن خودشان را متوجّه نبودند که چقدر خوابیده‌اند، امّا خدای‌تعالی فرمود: «وَانظُرْ إِلَى حِمَارِک … کیفَ نُنشِزُهَا»(بقره/۲۵۹)، نگاه کن به الاغت که چطور درست زنده می‌شود، حضرت عُزیر نگاه کرد دید یک طوفانی بلند شد ناگهان بدن الاغش درست شد و روح در او دمیده شد و الاغِ سالمِ صحیحی در اختیارش قرار گرفت، همین‌طوری می‌شود، یک طوفان که همین زلزله‌ای که در این سوره‌ی مبارکه است همان برپا می‌شود، تمام افراد در علم پروردگار، تمام افراد به ذرّاتِ وجودِ بدنشان می‌رسند، هر کجا رفته باشد، بدن یک انسان وقتی‌که مثلاً ده‌هزارسال، بیست‌هزارسال، صدهزارسال بلکه میلیون و میلیاردها سال این در روی کره‌ی‌زمینی که هر لحظه باد حرکت می‌کند، ذرّات را این طرف و آن طرف می‌کند این بدن افتاده و خاک شده، این چطور ممکن است؟ آن خدایی که «وَعِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَیبِ لَا یعْلَمُهَا إِلَّا هُوَ وَیعْلَمُ مَا فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَا تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلَّا یعْلَمُهَا وَلَا حَبَّةٍ فِی ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ وَلَا رَطْبٍ وَلَا یابِسٍ إِلَّا فِی کتَابٍ مُبِینٍ»(انعام/۵۹)، این خدا همه را با یک اراده، آن عرب آمد خدمت پیغمبر یک استخوان پوسیده‌أی را در دست گرفته بود، بهم مالید، خُرد شد، خاکستر شد گفت: «مَنْ یحْی الْعِظَامَ وَهِی رَمِیمٌ»(یس/۷۸)، خدا فوراً فرمود: «قُلْ یحْییهَا الَّذِی أَنشَأَهَا أَوَّلَ مَرَّةٍ وَهُوَ بِکلِّ خَلْقٍ عَلِیمٌ»(یس/۷۹)، «إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَیئًا»، وقتی‌که امر پروردگار بر چیزی تعلّق بگیرد، «إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَیئًا أَنْ یقُولَ لَهُ کنْ فَیکونُ»(یس/۸۲)، «کنْ» یعنی باش، «فَیکونُ» یعنی پس خواهد بود، حتّی یک لحظه فاصله بین «کنْ» و «یکونُ» نخواهد بود، همان خدا با یک اراده همه زنده می‌شوند، این از قدرت‌نمایی پروردگار است یعنی دیگر آن روز، روزی نیست که ما حالا بگوییم خدای‌تعالی چطور این کار را می‌کند؟ روز اوّلی که آسمان‌ها و زمین را خلق کرد، «فِی سِتَّةِ أَیامٍ»(اعراف/۵۴)، خلق کرد ولی روزی که می‌خواهد همه‌ی مردم را زنده کند یک لحظه تمام مردم زنده می‌شوند، «یا وَیلَنَا مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا هَذَا» أی وای بر ما! کی ما را از توی قبرمان بیرون آورد؟ یک‌دفعه وقتی‌که انسان زنده می‌شود طبعاً از زیر خاک‌ها می‌آید بیرون و خاک از سر و صورتش می‌ریزد، «مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا هَذَا مَا وَعَدَ الرَّحْمَانُ»، ببینید با کلمه‌ی رحمان استفاده شده، این از آن وعده‌هایی است که رحمان به ما داد، چون در آن لحظه‌ی اوّل مثل باصطلاح "جُراد" تعبیر روایت هست مانند ملخ، در بیابان پُرملخ اگر رفته باشید تا پایتان را می‌گذارید لای بوته‌ها می‌بینید هر مخلی به یک طرف پرید، مانند این ملخ‌ها انسان از لای خاک‌ها نمی‌داند کدام طرف برود، «یا وَیلَنَا مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا»، کی ما را از میان مرقدمان بیرون‌مان آورد؟ یک‌دفعه متوجّه می‌شوند، «هَذَا مَا وَعَدَ الرَّحْمَانُ»، آن خدای‌مهربان، آن رحمان، آن خدایی که به همه رحمانیت دارد، به همه مهربان است، «وَصَدَقَ الْمُرْسَلُونَ»، راست گفتند فرستاده‌های الهی، چقدر درست است این حرف، «هَذا مَا وَعَدَ الرَّحْمَانُ وَصَدَقَ الْمُرْسَلُونَ»(یس/۵۲)، این مسأله حل می‌شود، همه بلند می‌شوند، تمام ایستاده‌اند،

۵.۲- در روز قیامت افراد با همان کفنی که به خاک سپرده شده اند سر از خاک بر می دارند و در مقابل عدل کامل حسابرسی می شوند

اوّل صدایی که از جانب پروردگار به این بشری که دور کره‌ی‌زمین ایستاده‌اند و آن‌چنان جا تنگ است که اگر یک کسی بخواهد بیاید اضافه بشود بر اینها نمی‌تواند کنار این‌ها بایستد، این‌ها اوّل سخنی که از پروردگارشان می‌شنوند: «الیوم» امروز هیچ‌کس هیچ جزایی داده نمی‌شود «إِلَّا مَا کنتُمْ تَعْمَلُونَ»(صافات/۳۹)، هر چه عمل کردید، عدل محض، عدل کامل، نه کم و نه زیاد، در همین سوره‌ی مبارکه(زلزله) «لِیرَوْا أَعْمَالَهُمْ»، همه بیدار و زنده شده‌اند برای این‌که اعمالشان را ببینند، جزای اعمالشان را مشاهده کنند ببینید چه کار کرده‌اند و چه جزایی، چه مزدی، گرفته‌اند، و لذا می‌فرماید: «فَمَنْ یعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیرًا یرَه» هر کس به وزن ذرّه‌ای کار خوب کرده باشد می‌بیند و هر کس به وزن ذرّه‌ای کار بد کرده باشد می‌بیند، یک همچنین دادگاه پُرهیجان و این کفنی هم که برای مسلمین در نظر گرفته شده در آن‌جا خدای‌تعالی دوباره ایجادش می‌کند؛ یعنی از خاک شدن، از پوسیده‌شدن از هر حالتی که پیدا کرده این را به حالت اوّل می‌آورد که مؤمنین و مسلمین عریان نباشند، اینها بر می‌دارند کفن را به عنوان لُنگی می‌بندند همه در محضر پروردگار ایستاده‌اند،

۵.۳- روز قیامت «یوم الدین» است

در این‌جا خدای‌تعالی برای روز قیامت اسمائی بیان کرده که هر یک از اسما‌ء قیامت معرّف این است که روز قیامت چه خواهد شد، روز قیامت اوّل اسمی که در قرآن آمده و در سوره‌ی اوّل قرآن هست «یوم‌الدین» است، «مالِک یومِ الدِّینِ»(حمد/۳)، روز دین، روز دین یعنی چه؟ روز پاداش، روز جزا، روزی است که هر کسی به جزای اعمالش می‌‌رسد، «وَمَا تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا کنتُمْ تَعْمَلُونَ» جزا داده نمی‌شوید مگر آن‌چه را که عمل کرده‌اید، «کلُّ نَفْسٍ بِمَا کسَبَتْ رَهِینَةٌ»(مدثر/۳۸)، هر نفسی گروی آن‌چه که انجام داده است، «کلُّ امْرِئٍ بِمَا کسَبَ رَهِینٌ»(طور/۲۱)، آن روز، روزی است که هر شخصی مرهون و گروی آن چیزی است که کسب کرده، روز دین است، روزِ جزا است، شما امروز می‌توانید بگویید یک کاری کردم کسی نفهمید ولی در روز جزا همه‌ی فیلم زندگی‌ شما را به شما نشان می‌دهند، «لِیرَوْا أَعْمَالَهُمْ»، اصلاً برای این شما را زنده‌تان کرده‌اند والاّ ممکن بود همان‌طوری که بیهوشند، همان‌طوری که از آسمان چهارم حرکت می‌کنند می‌آیند توی زمین، همین‌طور ببرند شان توی بهشت برای اینکه اعمالش را ببینند،

۵.۴- روز قیامت «یوم الفصل و یوم الجمع» است

اینها آمده‌اند روی کره‌ی‌زمین، تا خوب‌ها از بدها جدا بشوند و بدها از خوب‌ها جدا بشوند، لذا یکی از اسماء روز قیامت «یوم‌الفصل» است، همه جمع شدند «یوم‌الجمع» است، تفرقه بینشان ایجاد می‌شود که «فَرِیقٌ فِی الْجَنَّةِ وَفَرِیقٌ فِی السَّعِیرِ»(شوری/۷)، جدایی «یوم‌الفصل» است،

۵.۵- خدای‌تعالی از دنیا برای انسان نسبت به حسابرسی روز قیامت دلخوشی ایجاد کرده است

«یوم‌الدین» است یا روز جزا است، که من گاهی که به این‌جا که می‌رسم و شما هم قطعاً مکرّر شاید شنیده باشید که کلمه‌ی یوم‌الدین، روز جزا بعد از «الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» است، «رَبِّ العالَمِین * الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ * مالِک یومِ الدِّینِ»، چقدر انسان خوشحال است که آن کسی که مالک روز دین است، رحمان و رحیم است، اگر شما یک جایی یک چیزی به مستحقین می‌دهند شما هم کاسه را برداشتید و رفتید به طرف آن‌جایی که چیزی تقسیم می‌کنند به شما می‌گویند: آن کسی که تقسیم می‌کند این خیلی مرد مهربانِ‌عادلی است، چقدر انسان خوشحالی می شود این دادگاهی که برای تو تشکیل دادند قاضیش یک مردِ مهربانِ‌بخشنده‌ای است، سابقه دارد، هر چه در دنیا گناه می‌دید، هر چه در دنیا انسان کوتاهی می‌کرد خدا اصلاً به روی خود انسان حتّی نمی‌آورد، آن شخص است، «مالِک یومِ الدِّینِ»،

۵.۶- معاد جسمانی چگونه انجام می گیرد

آن لحظه‌ای که نفخ صور دوّم می‌شود، تمام اولیاءخدا که در رأس آن‌ها معصومین علیهم‌الصلوةوالسلام هستند از آسمان چهارم و پنجم می‌آیند همه باید بیایند داخل کره‌ی‌زمین، کفّار و ملحدین هم باید بیایند، آن‌هایی هم که در کره‌ی‌زمین در این مدّت بیهوش «یلْهَا عَلَیهِمْ»، که در روایات متعدد هست آن‌ها هم بیدار می‌شوند. همان‌ها هستند که می‌گویند «یا وَیلَنَا مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا»، آن‌ها هم زنده می‌شوند و می‌آیند، یعنی همه می‌آیند بدن‌هایشان را بر دارند این لباسی که تا یک مدّتی در کره‌ی‌زمین داشتند این‌ها را بپوشند و معادِ جسمانی برقرار بشود، حالا چرا ما باید با بدن باشیم؟

۵.۷- چون بدن واسطه اعمال انسان بوده لذا باید معاد جسمانی باشد

انسان در دنیا یک معصیت‌هایی می‌کند و یک کارهای ثوابی می‌کند که واسطه‌اش بدن است یعنی اگر بدن نداشت شاید این گونه گناه نمی‌کرد یا شاید این گونه ثوابی انجام نمی‌داد، خودِ بدن هیچ چیز متوجّه نیست، یک گوشت و استخوان و پوستی است، همان‌طوری که گوشت داخل یخچال شما هیچ چیز نمی‌فهمد بدن جدای از روح هیچی نمی‌فهمد، هر کس غیر از این بگوید نافهم است و بی‌درک، آن روح است که همه چیز را احساس می‌کند ولی بعضی از کارها را ما با بدن انجام دادیم، یک سیلی زدیم به یک بچّه‌ی یتیمی یا یک مظلومی با دستمان با این گوشت و پوست و استخوان، حالا فرض کنید با این چوب، با این شمشیر، با این چاقو این کار را کردیم در دادگاه معمول هم این است که وقتی‌که یک متّهم را دارند مؤاخذه می‌کنند آن اسلحه‌ای که با او یک نفر را اذیت کرده و یا یک نفر را کشته با آن در دادگاه حاضرش می‌کنند، خدای‌تعالی هم همین برنامه را دارد و به علاوه در بهشت یا در جهنمّ انسان از طریق بدن یک عذاب‌هایی و یا یک لذّت‌هایی می‌برد و لذا خدای‌عادل‌حکیم قدرت‌نمایی کرده و خواسته که با همین بدن چون اگر با بدن دیگری می‌شد این اظهار قدرتی که پروردگار ذرّه‌ی بدن شما که در کنار ذرّه‌ی بدن آن فردی که در آمریکا زندگی می‌کند قرار گرفته از هم جدا نمی‌کرد؛ یعنی اگر این قدرت نبود، طبعاً این کار نمی‌شد که آن ذرّه را از آن‌جا بر دارد بیاورد و این ذرّه را هم از این‌جا بردارد ببرد و همه را سر هم بکند با یک اراده، نه با زحمت زیاد، ما باشیم می‌گوییم این کارها خیلی زحمت دارد باید ترکش کرد، نه؛ پروردگار «إِذَا أَرَادَ شَیئًا أَنْ یقُولَ لَهُ کنْ فَیکونُ»، پس با همین بدن،

۵.۸- اعتقاد به «معاد روحانی» مستلزم انکار آیات شریفه قرآن است

اگر کسی معتقد بشود که معاد روحانی است و جسمانی نیست این اصلاً ده‌ها آیه‌ی شریفه قرآن را منکر شده، اصلاً کلمه‌ی معاد؛ یعنی عود روح به بدن، آیه شریفه‌أی که تلاوت کردم وقتی‌که آن عرب یک استخوان پوسیده‌أی را آورد خدمت رسول اکرم خوب جوابش این نبود که: «قُلْ یحْییهَا الَّذِی أَنشَأَهَا أَوَّلَ مَرَّةٍ»(یس/۷۹)، طبعاً می‌خواست در جواب خدای‌تعالی بفرماید: که ما به بدن کاری نداریم روحِ او دو مرتبه می‌آید در قیامت یا قضیه‌ی اصحاب کهف و قضیه عُزیر و این قضایا اصلاً همه‌اش مربوط به زنده شدن همین بدن بعد از مُردن یا بیدار شدن همین بدنِ بعد از خواب، آیات زیادی در قرآن دلالت دارد که هر کس بگوید که معاد روحانی است، چون بعضی از مسلمان های نافهم این جمله را گاهی گفته‌اند و در کتاب هایشان هم گاهی دیده می‌شود که "این بدن نیست و روح انسان است که در قیامت می‌آید"، نه؛ با همین بدن،

۵.۹- در روز قیامت خدای‌تعالی نقایص بدن را جبران می کند

حالا نهایت یک مقداری اگر کور بوده این بدن و مؤمن بوده در آن‌جا چشم‌دار شده، یک اصلاحات خیلی معمولی لازم را ممکن است در بدن بوجود بیاورند، حالا یک نفری در دنیا فرض کنید فلج بوده، فرض کنید یک دست نداشته، فرض کنید مثلاً یک مسائلی از این قبیل داشته، خوب در آخرت هم باید همان‌طور باشد، نه، در آخرت خدا اصلاحش می‌کند این اندازه هست، ولی تمام سلول‌های بدنش، تمام ذرّات بدنش از همین بدنی که در این دنیا داشته خدای‌تعالی دوباره خلقش می‌کند،

۵.۱۰- بندگان مخلَص خدا و اصحاب یمین از وقایع روز قیامت مستثنی هستند

پس بنابراین، قیامت برپا می‌شود، مردم روی کره‌ی‌زمین ایستاده‌اند، خدای‌تعالی اعلامیه داده است که امروز به هیچ‌کس ظلم نمی‌شود، هر کس، هر مقدار عمل کرده به او جزا داده می‌شود و یک استثنائاتی هم طبعاً دارد، خوب در دنیا یک عدّه برای مزد کار نکرده‌اند، یک عدّه در دنیا خدا را دوست داشته‌اند و پاک بوده‌اند، یک عدّه در دنیا اصحاب یمین بوده‌اند این‌ها باید بیایند و بدنشان هم از همین دنیای خاکی بردارند، امّا یک راه کمربندی باصطلاح از کنار قیامت باز می‌شود که در همین آیاتی که تلاوت کردم «وَمَا تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا کنتُمْ تَعْمَلُونَ»، می‌بینیم می‌گوید: «اِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِینَ»(صافات/۴۰)، مگر بندگان خالص خدا، در آن آیه‌ی دیگر «کلُّ امْرِئٍ بِمَا کسَبَ رَهِینٌ» «إِلَّا أَصْحَابَ الْیمِینِ»(مدثر/۳۹)، یک استثنائاتی دارد شاید استثناء درباره‌ی همان مردمی که در آسمان چهارم متعنم بودند به نعمت‌های الهی برای آنها که قدر مسلّم است؛ یعنی از آسمان چهارم می‌آیند توی کره‌ی‌زمین، آن هایی که بدنشان همان بدن خاکی و زمینی است مثل انبیاء که در هفته‌های گذشته توضیح دادم این‌ها خوب بدنشان همراهشان است همان بدن یک اصلاحاتی اگر لازم داشته باشد خواهد شد و بقیه مثل شهداء، مثل صدیقین، مثل صالحین اینها بدن‌هایشان اگر بدن‌هایی که در دنیا گذاشته‌اند و دفن شده و خاک شده و حالا آمده‌اند بدنشان را بر می‌دارند، لباس‌ها دوخته شده، چون تعبیر "لباس" بهترین چیزی است برای بدن، لباس‌های دوخته شده با همان اراده‌ی الهی، «إِذَا أَرَادَ الله لشَیءٍ أَنْ یقُولَ لَهُ کنْ فَیکونُ»، لباسها دوخته شده از همان پارچه‌أی که باصطلاح شما در کره‌ی‌زمین گذاشته‌اید، از همان گوشت و پوست و استخوانی که در کره‌ی‌زمین گذاشته‌اید این‌ها را می‌پوشید و در درگاه پروردگار همه آماده‌ی برای حل و فصل امورتان خواهید بود. ولی آن‌هایی که اهل اخلاصند، آن هایی که در این دنیا تنها به مادیات توجّه نکرده‌اند، خودشان را از صفات‌رذیله پاک کرده‌اند، آن هایی که در این دنیا خودشان را به مقام اخلاص رسانده‌اند، حالا «مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ»(اعراف/۲۹)، (عنکبوت/۶۵)، (یونس/۲۲)، باشند یا «مُخلَص» باشند، این‌ها را یک راه کمربندی درست می‌کنند غیر از انبیاء البتّه و همه به طرف بهشت حرکت می‌کنند و باز با یک چشم به هم زدن وارد بهشت می‌شوند

۵.۱۱- شفاعت کننده و شفاعت شونده هر دو در صحنه قیامت توقفی دارند

و یک عدّه‌ای هم که در کره‌ی‌زمین باقی می‌مانند این‌ها کسانی هستند از این پنج دسته‌ای که عرض کردم اینها کسانی هستند که یک کاری توی قیامت دارند، یک کاری دارند، انبیاء باید امّتشان را "شفاعت" کنند، انبیاء می‌مانند، یک عدّه از افراد هستند که اینها وعده‌هایی به دوستان معصیتکارشان دادند، به دوستان‌که اهل تزکیه‌ی‌نفس نبوده‌اند داده‌اند. خدا رحمت کند یک وقتی مرحوم حاج ملاآقاجان در یک محضری بودیم، یکی از مراجع تقلید به ایشان پیشنهاد داد که با ایشان "دست اخوّت" بدهد، ایشان نپذیرفت من بیرون از آن خانه به ایشان عرض کردم: آقا شما این مرجع تقلید است، سید است، شما چرا دست اخوّت نداده‌اید؟ گفت: نمی‌دانم، به من آن‌جا جواب "نمی‌دانم" داد، بعد من به ایشان گفتم: ایشان به فلانی هم دست اخوّت داده، آن فلانی که من گفتم از متصوفه بود و شیعه بود و روحانی بود ولی مذاق تصوّف داشت، به او گفتم: با فلانی هم دست اخوّت داده – خدا رحمت کند ایشان را – ایشان با این‌که کنار کوچه بود سرش را گذاشت روی زمین شکر کرد که خدای‌تعالی دلش را در صراط‌مستقیم قرار داده، گفتم: چطور؟ گفت: این آقای صوفی روز قیامت لااقل باید جواب اعتقاداتش را به خدای‌تعالی بدهد، بعد این مرجع، این آیت‌اللّه منتظر او می‌شود که او را ببردش به بهشت و من هم باید منتظر ایشان بشوم من حوصله ماندن در قیامت را ندارم، افرادی هستند در قیامت این‌ها شفاعت می‌کنند،

۶- شفاعت کبری در روز قیامت مخصوص چهارده معصوم علیهم السلام است و حتی شُفعای درجه دوم نیز مورد شفاعت چهارده معصوم علیهم السلام قرار می گیرند

شفاعت مخصوص ائمّه‌اطهار و فاطمه‌ی‌زهرا و سایر اولیاءخدا نیست، افرادی هستند که این‌ها یک مقداری از دیگران بهترند خودشان‌که آزاد می‌شوند دست یکی را هم می‌گیرند می‌گویند: بیایید برویم، مثل یک جایی دعوت شدید برای شما دعوت‌نامه فرستاده‌اند و اجازه‌ی ورود دادند دست یکی را هم می‌گیرد که دعوت نشده ممکن است دستش را بگیرید البتّه شفاعت بیشتر در ارتباطِ با گناهان است؛ گناه کرده انسان در دنیا، در روز قیامت شفعاء می‌آیند شفاعتش می‌کنند، البته حتی شفعاء درجه دو را باید خود پیغمبراکرم و ائمّه‌اطهار شفاعت کنند؛ یعنی مؤمنین را، مسلمین را، خوبان را، این‌ها را باید ائمّه‌اطهار و پیغمبراکرم و فاطمه‌ی‌زهرا شفاعت کنند ولی همه‌ی آن ها در روایات هست یک عدّه‌أی را شفاعت می‌کنند.

۷- معرفت به مقام با عظمت فاطمه زهرا سلام الله علیها و شفاعت کبرای ایشان

در همین جریان فاطمه‌ی‌زهرا سلام‌الله‌علیها دارد که روز قیامت که می‌شود فاطمه‌ سلام‌اللّه‌علیها از مقرّ خودشان حالا هر کجا هست در عرش است، در آسمان چهارم است تشریف می‌آورند می‌خواهند وارد کره‌ی‌زمین بشوند منادی ندا می‌کند این روایت را هم شیعه نقل کرده هم سنّی متعدد هم نقل شده که منادی ندا می‌کند که: «غَضُّوا اَبْصَارَکمْ»، چشم‌هاتان را بپوشانید، چشمتان را بگذارید روی هم، «حَتَّی تَجُوزَ فَاطِمَةُ بِنْتُ مُحَمَّدٍ صلی اللّه علیه وآله وسلم»(بحار:۸/۵۳)، فاطمه می‌خواهد عبور کند، چشم‌ها را می‌پوشانند، حتّی در بعضی از احادیث دارد که سادات که محرمند با حضرت زهرا، اصلاً آن‌جا حساب محرم و نامحرمی نیست، آنها هم باید چشم‌هایشان را روی هم بگذارند، چرا؟ به خاطر این‌که یک مقامی فاطمه‌ی‌زهرا دارد که هیچ چشمی نمی‌تواند ببیند، حالا چی هست نمی‌دانم، بالاخره فاطمه‌ی‌زهرا سلام‌اللّه‌علیها عبور می‌کند، می‌رسد به درِ بهشت، آن‌جا عرض می‌کند: پروردگارا! من در دنیا که قدرم را نشناختند، جدّاً حتّی من و شما که شیعه هستیم قدر فاطمه‌ی‌زهرا را نمی‌دانیم،

۷.۱- فاطمه زهرا سلام الله علیها قبل از علی علیه السلام از حوادث و بداها مطلع می شد

گاهی با خودمان فکر می‌کنیم یک زن آن هم هیجده‌ساله چطور می‌شود این اندازه خدا به او عنایت کرده باشد که از حوادث، حوادثی که می‌خواهد انجام بشود ها!یک روز علی‌بن‌ابیطالب علیه‌الصلوةوالسلام وارد بر خانه شد فاطمه‌ی زهرا از حوادث قریب‌الوقوع به او خبر داد که خدا به او خبر داده بود؛ ببینید یک جریانی اتفاق می‌خواهد بیافتد اوّل به فاطمه‌ی‌زهرا خبر دادند، از همان بدا‌ءها، از همان چه که در بحث‌های گذشته عرض کردم که خدای‌تعالی به ائمّه‌اطهار خبر می‌دهد، از همان غیب که بحثش انجام شده و گفتم، خبر داده به فاطمه‌ی‌زهرا اوّل، هنوز به علی‌بن‌ابیطالب خبر نداده، از همان حوادثی که مخصوص خدا است – توجّه داشته باشید – علمش مخصوص پروردگار است، علم غیبی است که «لا یعْلَمُهُ إِلَّا هُوَ»(بحار:۴/۹۵)، (کافی:۱/۱۴۷)، علم غیبی است که «لا یعْلَمُهُ»، آیه‌ی شریفه همین‌طور است تقریباً، هیچ‌کس نمی‌داند جز خدا، «وَ لا یعْلَمُ الْغَیبَ الا هُوَ»(بحار:۹۱/۳۹۵)، (بلدالامین/۴۱۰)، (انعام/۵۹)، از آن در هر شب جمعه، در هر چند وقت یک مرتبه، از آن‌چه که می‌خواهد اتّفاق بیافتد و از بخش بداء الهی است اینها را به ائمّه‌اطهار و مخصوصاً به امام‌زمان خبر می‌دهند، از آینده، در این‌جا از زهرا خبردار شده، دروغ هم نمی‌گوید، معصوم است، روی خیالاتِ فکری خودش هم این حرف‌ها را نمی‌زند خدا به او گفته، علی‌بن‌ابیطالب به صورت ظاهر تعجّب می‌کند برمی‌گردد، خانه‌ی علی با مسجد پیغمبر یک درگاه فاصله داشت، یک دَر فاصله داشت، بر می‌گردد توی مسجد، پیغمبراکرم می‌فرماید: «فَاطِمَةُ مِنِّی»، فاطمه از ما است، از من است، که حالا یا این‌جا گفته یا در مکرر جاها فرموده است: «مَنْ آذَاهَا فَقَدْ آذَانِی»، کسی که او را اذیت کند مرا اذیت کند، «وَ مَنْ آذَانِی فَقَدْ آذَی اللهَ»(بحار:۳۰/۳۵۳)، (تفسیرقمی:۲/۱۹۶)، (علل‌الشرایع:۱/۱۸۷)، (صوارم‌المهرقه/۱۴۷)، کسی هم که او را اذیت کرده خدا را اذیت کرده و کسی هم که خدا و پیغمبر را اذیت کند در دنیا و آخرت ملعون است یعنی از رحمت خدا دور است که در آن آیه می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ یؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمْ اللَّهُ فِی الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُهِینًا»(احزاب/۵۷)،

۷.۲- در روز قیامت فاطمه زهرا سلام الله علیها به زمین می آید و دوستانش را شفاعت می کند و بعد از آن بعضی اجازه شفاعت پیدا می کنند

بنابراین، ایام متعلّق به فاطمه‌ی‌اطهر است، روز قیامت برمی‌گردد در محشر و دوستانش از بین مردم جدا می‌کند خدا کند روز قیامت ما را هم صدا بزند فلانی تو هم بیا، عقب سر فاطمه‌ی‌زهرا راه بیافتیم، دست‌هایمان به "ریشه‌های چادر آن حضرت" باشد، ریشه‌ی چادر آن حضرت هم "ارتباطِ روحی و محبّت و معنوی" است که با آن حضرت در معنایی که از روایت استفاده می‌شود خواهد بود، وقتی‌که دوستان فاطمه می‌آیند دَر بهشت، یا فاطمه! ما در دنیا خیلی مهجور بودیم، خیلی اذیت کشیدیم، اگر اظهار محبّت، یک مدّت زمانی این‌طوری بود، الان هم شاید بعضی‌ها همین‌طوری عمل کنند که اگر کسی به دشمنان فاطمه‌ی‌زهرا اگر توهینی می‌کرد یا فحشی می‌داد او را می‌گرفتند اذیتش می‌کردند، آن شخص می‌گوید: خدمت امام‌صادق رسیدم گفتم: یک پیرزن به زمین خورد صدا زد: خدا لعنت کند ظالمین تو را ای فاطمه‌ی زهرا! او را گرفتند، فشار و اذیتش کردند و به زندان بردند او را، حضرت صادق گفت: بیا دعا کنیم، گریه کرد فرمود: بیا دعا کنیم او از زندان آزاد بشود، ما در دنیا خیلی فشار دیده‌ایم، خیلی اذیت دیدیم به خاطر محبّت به تو، فاطمه‌ی‌زهرا می‌فرماید: شما هم بروید دوستانتان را از صحرای محشر نجات بدهید با خودتان بیاورید، اینها شفعا‌ء‌یی هستند که با شفاعت فاطمه شفیع شدند و وارد بهشت می‌شوند، خدایا! به آبروی فاطمه‌ی‌اطهر این قیامتی که سریعاً به ما می‌رسد مثل چشم به هم زدن ممکن است ما به آن برسیم پروردگارا! ما را در این قیامت مرهون محبّت‌های فاطمه‌ی‌زهرا قرارمان بده، همه‌ی ما را از یارانِ و اصحاب امام‌زمان قرارمان بده.

۸- دعای ختم مجلس

نسئلک و ندعوک باعظم اسمائک و بمولانا صاحب‌الزمان یا اللّه، یا اللّه و یا اللّه و یا اللّه و یا اللّه و یا اللّه و یا اللّه و یا اللّه و یا اللّه و یا اللّه یا رحمن یا رحیم یا مقلّب‌القلوب یا قاضی‌الحاجات یا ربّاه یا سیداه، عجّل لولیک الفرج، عجّل لمولانا الفرج، خدایا! امام‌زمان ما را به ما برسان، ما را از این همه‌ی سرگردانی نجات مرحمت بفرما، خدایا! ما را از خدمتگزاران به دینت قرارمان بده، خدایا! ما را از مُخلَصین قرار بده، پروردگارا! دین و دنیا و آخرتمان را در پناه امام‌زمان از خطرات حفظ بفرما، پروردگارا! مرض‌های روحی‌مان شفا مرحمت بفرما، مریض‌های اسلام، مریضه منظوره، مریض منظور الساعه! لباس عافیت بپوشان، امواتمان غریق رحمت بفرما، شهدائمان، امام راحلمان با شهدای کربلا محشور بفرما، عاقبتمان را ختم بخیر بفرما.